Istihsan

 

Objektif Pembelajaran:

a.                Menjelaskan pengertian istihsan.

b.                Mengkategorikan bahagian istihsan berasaskan sandarannya.

c.                 Membahaskan perbezaan pandangan ulama tentang istihsan sebagai sumber hukum (kehujahan istihsan)

Pengertian Istihsan:

·  Bahasa, Menganggap sesuatu itu baik atau sesuatu yang disukai oleh seseorang serta cenderungke arahnya sekalipun dipandang buruk (tidak disukai) oleh orang lain.

·   Istilah, Beralih daripada hukum yang diistinbatkan melalui al-qiyas jali kepada hukum yang dikeluarkan melalui al-qiyas khafi kerana ada dalil lain yang lebih disenangi oleh mujtahid untuk berbuat demikian.

 

Bahagian Ihtihsan berasaskan sandarannya.

1.       Istihsan dengan nas:

Perkara tersebut berlaku pada setiap masalah yang mempunyai nas tertentu yang menunjukkan kepada hukum bertentangan dengan kaedah yang ditetapkan. Ia merangkumi seluruh masalah yang dikecualikan oleh syarak dari hukum masalah-masalah yang sebanding dengannya.

Contoh:

                Puasa tidak batal apabila makan secara terlupa.

Huraian: Menurut kaedah umum dan qiyas, puasa seseorang batal kerana ia tidak menahan diri daripada memasukkan sesuatu ke dalam rongga. Hukum tersebut dikecualikan daripada kaedah umum berdasarkan hadis Rasulullah:

‘Barangsiapa terlupa sedangkan ia berpuasa, lalu ia makan atau minum...’

 

2.   Istihsan dengan ijmak, ia terhasil setelah semua ulamak mujtahid berfatwa tentang sesuatu masalah yang berlawanan dengan kaedah umun mengenai masalah yang serupa dengannya.

 

3.    Istihsan berasaskanqiyas yang tidak nyata, keadaan ini berlaku terhadap masalah yang mana bercantum di antara dua qiyas.

 

4.    Istihsan berasaskan terpaksa atau darurat, contoh: Diharuskan mengambil air daripada perigi yang kotor kerana darurat dan diperlukan.

 

5.  Istihsan berasaskan Uruf, berlaku pada masalah yang menjadi amalan dan kebiasaan masyarakat dan ia bertentangan dengan kaedah umum.

 

6.       Istihsan berasaskan Maslahat, contoh: tidak harus diberikan zakat pada Bani Hasyim. Tetapi Abu Hanifah mengharuskan memberi zakat kepada mereka di zaman beliau berasaskan istihsan supaya kebajikan mereka tidak diabaikan.

  

Pandangan Ulama tentang istihsan

1.     Imam syafie, ulama syafie dan sebahagian ulama Hanafi menolak istihsan sebagai hujah kerana ia tidak berlandaskan langsung kepada dalil syarak.

2.  Imam Malik dan sebahagian ulama Hanafi berpegang kepada istihsan kerana ianya berlandaskan kepada dalil dan prinsip syarak.

 

CONTOH-CONTOH SOALAN

Soalan STPM 2014 (Ulangan)

(a)	Dengan memberikan dalil, terangkan pengertian istihsan. [3]
(b)	Dengan memberikan contoh, jelaskan empat bahagian istihsan. [8]
(c)	Bincangkan pandangan ulama Usul fiqh tentang kedudukan istihsan dalam perundangann Islam. [9]

 

Soalan STPM 2016

(a)	Berpaling daripada menggunakan kehendak qiyas jali kepada qiyas khafi kerana terdapat dalil yang menghendaki demikian.         Dengan memberikan contoh, terangkan pernyataan di atas. [4]
(b)	Dengan memberikan hujah, jelaskan bahagian istihsan bagi contoh berikut:
	(i)	Puasa tidak batal jika seseorang makan secara terlupa.
	(ii)	Jual beli salam adalah sah.
	(iii)	Mewakafkan buku adalah sah.        [6]
(c)	Bincangkan pendapat ulama tentang kehujahan istihsan. [10]

 

Soalan STPM 2017 (Ulangan)

(a)	Terangkan pengertian istihsan. [4]
(b)	Huraikan empat bahagian istihsan berserta contoh. [8]
(c)	Bincangkan pendapat  ulama Usul fiqh mengenai  kedudukan istihsan sebagai sumber hukum dalam syariat  Islam. [8]

 

Soalan STPM 2019

(a)	“Berpindah dari suatu yang sudah diberikan kepada hukum lain yang sebanding dengannya kerana ada suatu sebab yang dinilai lebih sesuai” Terangkan maksud pernyataan yang berhuruf condong di atas. [4]
(b)	Jelaskan empat bahagian istihsan berserta contoh. [8]
(c)	Bincangkan aplikasi kaedah istihsan dalam pengambilan ubat-ubatan yang mengandungi bahan haram. [8]

Soalan STPM 2023

(a)	Terangkan maksud istihsan  menurut syarak. [2]
(b)	Dengan mendatangkan nas, jelaskan tiga contoh istihsan dengan nas. [9]
(c)	Bincangkan pandangan ulama mengenai  kedudukan istihsan sebagai sumber hukum. [9]

Soalan STPM 2023 (Ulangan)

(a)	Terangkan pengertian istihsan  menurut ulama usul fiqh. [2]
(b)	Jelaskan empat bahagian istihsan. [8]
(c)	Bincangkan pendapat ulama tentang kedudukan istihsan sebagai sumber hukum dalam perundangan Islam. [10]